Ketojenik beslenme nedir, hangi besinlerin tüketimi uygundur ?

Otizm, epilepsi üzere birtakım hudut sistemi hastalıklarının tıbbi beslenme tedavisi olarak görülmekle birlikte; günümüzde kanser, tip 2 diyabet, obezite üzere metabolik hastalıkların tedavisinde de tesirli olduğu ile ilgili çalışmalar mevcuttur.

Fizyolojik olarak beden güç için birinci başta karbonhidrat sistemini kullanmayı tercih eder ve bu sebeple glikojen depoları ile glikoz molekülleri devreye girer. Ketojenik beslenmede ise, beden karbonhidrat yoksunluğundan dolayı birincil güç kaynağı olarak ketonları kullanır. Ketoz, bedende yağların kullanıldığı yani bedenin yağ depolarını güce dönüştürdüğü ve bu süreçte ketonları hür bıraktığı metabolik bir durumdur. Bu formda beden ‘’Ketozis’’ olarak isimlendirilen güç için yağların kulllanıldığı farklı bir metabolik sürece girer.

Klasik bir ketojenik beslenmede toplam alınan gücün %75’ ini yağlar, %20’ sini proteinler ve %5’ ini karbonhidratlar oluşturmaktadır. Bireye nazaran bu oranlarda ufak esneklikler yapılabilir.

Ketozisin Yan Tesirleri;

Ketozise giren bedende kimi semptomlar görülebilmektedir. Bu semptomların en besbelli olarak gözlenenleri; yorgunluk, halsizlik, baş dönmesi, ağızda aseton kokusu ve kabızlıktır. Fakat kâfi ölçüde su ve zerzevat tüketimi olduğu taktirde bu yan tesirler görülmeyebilir. Düşük ölçüde karbonhidrat tüketiyor olmak, bedende suyun tutulmasını da azaltacağı için elektrolit istikrarını sağlayabilmek ismine kâfi ölçüde su tüketiyor olmak epey değerlidir. Kâfi zerzevat tüketimi ise, beden için gerekli vitamin ve minerallerin alınabilmesi için ve beslenmenin sağlıklı sürdürülebilirliği için epey değerlidir.

Ketozise Ne Vakit Girilir?

Bu süreç makro besinlerin (karbonhidrat, protein, yağ) dağılım oranlarına ve bireyden şahsa değişmekle birlikte ekseriyetle 3-5 gün içerisinde beden ketozise girer.

Ketojenik Beslenmenin Mümkün Olumlu Tesirleri;

• Beden yükünde azalmaya, yağ kaybına neden olmaktadır.

• Kimi hastalıkların tedavisinde tesirli olabilmektedir.

• Açlık müddetlerinde uzamaya neden olabilmektedir.

Ketojenik Beslenmenin Muhtemel Negatif Tesirleri;

• Bağırsak geçirgenliğine yol açabileceği ile ilgili çalışmalar bulunmaktadır.

• Tip 1 Diyabetli bireyler insülin ve kan şekeri denetimini sağlayamıyorsa birey ketoasidoza girebilir ve ölümcül riski olabilir.

• Sportmenlerin antrenman/yarışma sırasında yorgunluk müddetlerini kısalttığı için optimal performansa ulaşamadıklarını gösteren çalışmalar mevcuttur.

Ketojenik Beslenme ile İlgili Yanlış Bilinenler;

Ketojenik beslenmeyi, yüksek protein diyeti olarak görmek gerçek değildir. Ketojenik beslenme sürecinde alınan protein ölçüsü, sağlıklı ve istikrarlı beslenmede önerildiği kadardır. Fazlasının tüketilmesi, bedenin ketozise girmesini engelleyecektir.

Yüksek şeker içeren meyvelerin ve süt eserlerinin bu beslenme sürecinde fazla tüketilmesi içerdikleri şekerden ötürü gerçek değildir ancak azar ölçüde, oranları aşmayacak biçimde tüketiliyor olması da bir sorun yaratmayacaktır.

Ketojenik Beslenmede Sıklıkla Tüketilebilecekler Besinler;

• Kuruyemişler (Ceviz, Badem, Fındık, Kaju Fıstığı, Kabak Çekirdeği, Ay Çekirdeği, Yer Fıstığı)
• Şekersiz Fıstık Ezmesi, Şekersiz Fındık Ezmesi, Şekersiz Badem Ezmesi
• Keten Tohumu, Chia Tohumu, Susam, Çörek otu
• Avokado
• Hindistan cevizi
• Tahin
• Siyah/ Yeşil Zeytin, Zeytin Ezmesi
• Yumurta
• Yağlı Balıklar (Somon, Ton Balığı, Uskumru)
• Yağlı Kırmızı Et (Antrikot, Döş kısmı)
• Tavuk But, Tavuk Kalça, Tavuk Kanat
• Tam Yağlı Peynirler ( Kaşar Peyniri, Labne Peyniri, Krem Peyniri, Ezine Peyniri, Cheddar Peyniri)
• Hindistan Cevizi Yağı, Zeytinyağı
• Krema, Tereyağ
• Sebzeler ( Mantar, Kabak, Ispanak, Brokoli, Kuşkonmaz, Domates vb.)

Ketojenik Beslenmede Az Sıklıkla Tüketilebilecekler Besinler;

• Limon, Nar, Berries (Ahududu, Böğürtlen, Çilek, Yaban Mersini vb.)
• Yoğurt, Süt
• Bezelye, Havuç

Ketojenik Beslenmede Tüketilmemesi Gereken Besinler;

• Tahıllar (Yulaf, Bulgur, Buğday, Pirinç, Şehriye, Erişte, İrmik, Makarna, Kinoa)
• Ekmek, Simit, Poğaça, Galeta vb. Unlu Mamüller
• Kurubaklagiller (Nohut, Kuru fasulye, Siyah Fasulye, Barbunya, Kırmızı/ Yeşil Mercimek, Kuru Börülce)
• Kahvaltılık Gevrekler
• Şekerler ve Şekerli Yiyecekler (Beyaz Şeker, Esmer Şeker, Bal, Pekmez, Tatlı, Dondurma)
• Şekerli ve Asitli İçecekler
• Patates
• Muz
• Alkollü İçecekler (Bira, Kokteyller vb.)
• Hazır Yemek Sosları
• Hazır Paketli Ürünler

Bu bilgiler doğrultusunda, bir beslenme uzmanı yardımı ile bireyin sağlık durumu göz önüne alınarak kâfi ölçüde su ve zerzevat tüketimine ve sağlıklı yağ kaynaklarının tercih ediliyor olmasına da dikkat ederek kısa müddette sonuçlar almak için ketojenik beslenme önerilebilir. Atletlerde ketojenik beslenme ile ilgili yapılan çalışmalarda ise kesin sonuca varılamamakla birlikte, performanslarını olumsuz etkileme sebebi ile çok fazla önerilmemektedir.

Uzm. Dyt. Merve Aydemir

Kaynak: Doktor Sitesi